ജവഹര്‍ലാല്‍ നെഹ്രുവിനെ ഓര്‍ക്കുമ്പോള്‍

ജവഹര്‍ലാല്‍ നെഹ്രു മഹാത്മാ ഗാന്ധിയുമൊത്ത്

നാളെ ജവഹര്‍ലാല്‍ നെഹ്‌റുവിന്റെ ജന്മദിനം. ആദ്യ പ്രധാന മന്ത്രിയുടെ ഏറ്റവും വലിയ സംഭാവനയായി ഞാന്‍ കാണുന്നത് ജനാധിപത്യ വ്യവസ്ഥക്ക് ഉറച്ച അടിത്തറ ഇട്ടെന്നതാണ്. അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ ജീവിതകാലത്ത് എനിക്ക് ഒരു പരാതി ഉണ്ടായിരുന്നു. അത് അദ്ദേഹം പാര്‍ട്ടിയിലും രാജ്യത്തും അദ്ദേഹത്തിനുള്ള വമ്പിച്ച സ്വാധീനം വേണ്ടപോലെ ഉപയോഗിക്കുന്നില്ല എന്നതായിരുന്നു. ആ സ്വാധീനം ഉപയോഗിച്ച് കു‌ടുതല്‍ വേഗത്തിലുള്ള പുരോഗതി നേടാനാകുമായിരുന്നെന്നു ഞാന്‍ കരുതി. അത് ശരിയല്ലെന്ന് പിന്നീട് ബോധ്യമായി. ഇന്ദിരാ ഗാന്ധിയുടെ അടിയന്തിരാവസ്ഥയാണ് അധികാരം വിവേകപു‌ര്‍വം ഉപയോഗിച്ചില്ലെങ്കില്‍ എന്ത് സംഭവിക്കുമെന്ന് മനസ്സിലാക്കാന്‍ എന്നെ സഹായിച്ചത്.

നെഹ്രു മകളെ പ്രധാന മന്ത്രിയാക്കാന്‍ ബോധപു‌ര്‍വം ശ്രമിച്ചെന്ന അഭിപ്രായം എനിക്കില്ല. അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ ജീവിത കാലത്ത് ഇന്ദിര കോണ്ഗ്രസ് പ്രസിഡണ്ട്‌ ആയെന്നത് നേരാണ്. അതിനെ ഇന്ദിരക്ക് രാഷ്ട്രീയത്തില്‍ ഇടം നേടിക്കൊടുക്കാനുള്ള നടപടിയായി കാണാവുന്നതാണ്. എന്നാല്‍ അതിനും എത്രയോ മുമ്പ് നെഹ്രു കോണ്ഗ്രസ് വിട്ടു സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാര്‍ടി രൂപീകരിച്ച ജയപ്രകാശ് നാരായണനെ കോണ്‍ഗ്രസില്‍ തിരികെ കൊണ്ടു വരാന്‍ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. ക്വിറ്റ് ഇന്ത്യ സമരത്തിന്‍റെ നേതാവെന്ന നിലയില്‍ അന്ന് രാജ്യത്ത് ഏറ്റവും അധികം തിളങ്ങി നിന്നിരുന്ന യുവ നേതാവ് ജെ. പി. ആയിരുന്നു. ഇന്ദിരയെ തന്‍റെ പിന്‍ഗാമി ആക്കണമെന്ന ഉദ്ദേശ്യം നെഹ്രുവിനു ഉണ്ടായിരുന്നെങ്കില്‍ ജെ. പി. യെ പാര്‍ട്ടിയില്‍ തിരികെ കൊണ്ടുവരാന്‍ അദ്ദേഹം ശ്രമിക്കുമായിരുന്നോ?

ഞങ്ങള്‍ക്ക് പതിനഞ്ച് കൊല്ലം തരൂ, ഈ രാജ്യത്തെ വികസിത രാജ്യമാക്കാം -- അങ്ങനെ നെഹ്രു പ്രസംഗിക്കുന്നത് ഞാന്‍ കേട്ടിട്ടുന്ട്ട്. അത്രയും കൊല്ലം അദ്ദേഹത്തിനു കിട്ടി. അതിനിടയില്‍ ഇന്ത്യ വികസിത രാജ്യമായില്ല. പക്ഷെ അതിനിടയില്‍ അത് ജനാധിപത്യ രാജ്യമായി. നെഹ്രു അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ ജനസമ്മതിയുടെ ബലത്തില്‍ അധികാര പ്രമത്തത കാട്ടിയിരുന്നെങ്കില്‍ ഇന്നത്തെ അളവിലുള്ള ജനാധിപത്യം സാധ്യമാകുമായിരുന്നില്ലെന്നു ഞാന്‍ വിശ്വസിക്കുന്നു.